De films:

Lynch wordt terecht een visionair genoemd: hij rekte het begrip cinema niet alleen op, hij creëerde ook een nieuwe versie van de werkelijkheid, eentje die onze ervaring van de wereld waarin wij leven veranderde. Het leidde als referentie bij films van andere filmmakers soms tot de kwalificatie Lynchiaans, verwijzend naar de droomstaat tussen het macabere en het alledaagse, zoals dat in veel van zijn werk is te zien.

Bij uitstek hebben we het dan over ‘Eraserhead’, Lynch’ eerste lange speelfilm uit 1977 – en volgens velen nog steeds een van zijn beste werken. In deze koortsdroom van industriële leegte en verstikkende angst beweegt de hoofdpersoon zich door een vervormde realiteit, gevangen tussen vaderlijke verantwoordelijkheid en existentiële horror. Zijn mutantachtige kind huilt onophoudelijk terwijl de muren ademen en de radiator zingt – het lijkt een nachtmerrie waar je maar niet uit ontwaakt.

Maar Lynch bleef niet in de schaduwen van de underground. Met ‘Twin Peaks’ (1990-1991) veroverde hij de huiskamers en maakte hij het bizarre alledaags. Wat begon als een klassieke whodunit rondom de moord op Laura Palmer, ontspoorde al snel in een labyrint van dubbelgangers, zwarte loges, rode gordijnen en fluisterende geesten. De serie groeide uit tot een cultureel fenomeen, maar het ware duister openbaarde zich pas in de prequel-film ‘Twin Peaks: Fire Walk with Me’ (1992). De film werpt een genadeloos licht op de onderliggende horror van ‘Twin Peaks’.

Als we het over Lynch’ hele oeuvre hebben, dan hebben we het natuurlijk ook over zijn korte films. Als tiener begon Lynch (toen nog enkel schilder) te experimenteren met film en hoe hij het kon gebruiken om de nog vormloze vreemdheden in zijn hoofd te boetseren. Door deze vroegste werken werd eind jaren ’60 al duidelijk dat Lynch buiten de gebaande paden en artistieke trends opereerde. Zijn blik op het moderne leven in Amerika was zowel angstaanjagend als pijnlijk eerlijk en evolueerde door de tijd steeds meer richting een nihilistisch niemandsland.